Met je klas: Wicked problems door de leerlingen

De leerlingen brainstormen rond mogelijke ‘wicked problems’ of ‘complexe problemen’ (zoals klimaatverandering, diversiteit, armoede, …) om rond te werken.

Doelstelling

sla link op in klembord

Kopieer

De leerlingen besluiten zelf welk ‘wicked problem’ of ‘complex probleem’ ze willen onderzoeken.

Doelgroep

sla link op in klembord

Kopieer

Leerlingen basis- en secundair onderwijs

Verloop

sla link op in klembord

Kopieer

Beginsituatie

sla link op in klembord

Kopieer

De leerlingen krijgen de kans om zelf te kiezen rond welk thema ze werken tijdens het project.

Het kader

sla link op in klembord

Kopieer

De leraar schetst het kader waarbinnen een thema gekozen kan worden: wicked problems. In de samenleving zijn er heel wat complexe problemen. Dit zijn problemen waar we moeilijk op vat krijgen:

  • Ze hebben heel wat verschillende oorzaken en gevolgen, ook op lange termijn. Vaak kunnen we de gevolgen voor de toekomst moeilijk inschatten en treden er ook heel wat onbedoelde gevolgen op.
  • Eén ideale oplossing bestaat niet. Wat voor de ene een oplossing is, levert voor de ander een probleem op. Er zijn altijd voor- en nadelen aan elke oplossing.
  • Er zijn heel wat betrokkenen die het probleem ondervinden en ervaren op hun manier. Dat betekent dat je verschillende meningen hoort, die tegengesteld kunnen zijn aan elkaar. Eén waarheid bestaat niet.
  • Nieuwe ideeën zijn nodig om het probleem ‘op te lossen’. Met de bestaande aanpak zal het ons niet lukken. Ook samenwerking is noodzakelijk, aangezien het probleem zich uitspreidt over verschillende sectoren, domeinen, betrokkenen …

Voorbeelden van wicked problems zijn:

  • Klimaatopwarming
  • Pandemieën
  • Drugsgebruik
  • Dierenmishandeling
  • Oorlog
  • Luchtvervuiling
  • Racisme

Brainstorm

sla link op in klembord

Kopieer

De leerlingen brainstormen – individueel, in kleine groepjes of klassikaal – over actuele maatschappelijke problemen. De focus in de eerste fase van de brainstorm ligt op het verzamelen van zoveel mogelijk ideeën.

Alle ideeën worden op post-its genoteerd (één idee per post-it) en in een mindmap op het bord aangebracht.

Toetsen aan het kader

sla link op in klembord

Kopieer

De ideeën op post-its worden verdeeld over groepen van vier leerlingen. Elke groep toetst zijn ideeën af aan het kader:

  • Elke leerling (uit de groep van 4 leerlingen) kijkt vanuit één criterium. Voldoet dit idee aan het criterium?
  • Zo ja, tekens de leerling een bolletje op de post-it.
  • De leerlingen zien eenvoudig aan hoeveel criteria een idee voldoet door het aantal bolletjes op de post-its: 1, 2, 3 of 4.

De ideeën die voldoen aan elk criterium (vier bolletjes) worden terug op het bord gehangen.

Stemmen

sla link op in klembord

Kopieer

De leerlingen stemmen voor het thema dat zij graag willen uitwerken door middel van handopsteking.

Indien de stemmen erg verdeeld zijn, organiseert de leraar een kort debat:

  • Wat zijn de voor- en nadelen van elk thema?
  • Elke leerling denkt mee over de voordelen én de nadelen van elk thema.
  • Op het einde van het debat geven de leerlingen aan wat ze geleerd hebben, wat nieuw was. Ze oogsten de graantjes van wijsheid na het debat.

Indien de meerderheid voor één idee kiest, worden de andere leerlingen bevraagd:

  • Je koos voor een ander thema. De meerderheid kiest dit thema. Wat heb jij nodig om toch mee te gaan in dit idee?
  • Wat kan ervoor zorgen dat jij toch enthousiast en gemotiveerd bent? Nu? Later in het project?

Door de ‘minderheid’ expliciet aan te spreken en een stem te geven, geef je aan dat het ‘ok’ is om het niet eens te zijn. Daarnaast laat je hen niet in de kou zitten, maar geef je erkenning voor hun redenen. Je gaat samen op zoek hoe je er met z’n allen voor kunt zorgen dat toch iedereen gemotiveerd is om mee te werken.

Bijvoorbeeld:

  • Het is misschien mogelijk om enkele thema’s te integreren?
  • Indien leerlingen mogen kiezen welke taak ze opnemen of met wie ze samenwerken, kunnen ze hieruit hun motivatie halen?
  • Leerlingen die erg muzisch zijn, kunnen misschien de creatieve verwerking van het project trekken?

Links en bronnen

sla link op in klembord

Kopieer

Over deze databank

Wil je aan de slag in je klas rond inspirerend burgerschap? In deze toolbox vind je inspirerende werkvormen om zo met je leerlingen te starten! 
Werk je in het basisonderwijs? In de Zill-bib vind je een steeds groeiend aanbod aan praktijkvoorbeelden die aansluiten bij inspirerend burgerschap voor het basisonderwijs.

×
Kijkt als...
Niveau
Regio